पाच महिला कलाकारांचे चित्र प्रदर्शन
काळा घोडा असोसिएशनतर्फे ‘मैथिली’ या पाच महिला कलाकारांचे चित्र प्रदर्शन २७ नोव्हेंबरपासून सुरू झाले असून, ते १० डिसेंबरपर्यंत रसिकांना नि:शुल्क बघता येईल. मुंबई येथील आर्ट एन्ट्रन्स गॅलरी, आर्मी-नेव्ही बिल्डिंग, काळा घोडा, मुंबई येथे हे प्रदर्शन सुरू आहे. या प्रदर्शनामध्ये प्रतिभा वाघ, ज्योत्स्ना सोनवणे, रेखा भिवंडीकर, मिता व्होरा, पानेरी भिवा पुणेकर या चित्रकारांच्या कलाकृती रसिकांना पाहायला मिळतील.
प्रदर्शनात सहभागी चित्रकारांची स्वतःची अशी वेगळी शैली कला रसिकांना चित्र उत्सवाचे दर्शन घडवेल. स्त्री ही शक्तीची अभिव्यक्ती आहे. ‘मैथिली’ या प्रस्तुत प्रदर्शनात स्त्री शक्ती कॅनव्हासवर अवतरित झालेली रसिकांना पाहायला मिळेल. कॅनव्हासवरील उत्स्फूर्त रंग, अद्भुत आकार यांच्या स्वरूपातील चैतन्यमय ऊर्जा रसिकांना एका आगळया अनुभवाचे प्रत्यंतर देईल आणि त्या ऊर्जेला आपल्यामध्ये सामावण्याचे आवाहन करेल.
भारतीय लोककलेपासून स्फूर्ती घेऊन प्रतिभा वाघ यांनी निसर्ग हा विषय वेगळ्या पद्धतीने हाताळला आहे. निसर्ग आपल्याला भरभरून देतो. त्या मोबदल्यात आपण त्याची परतफेड कशी करतो? असा प्रश्न या चित्रांमधून त्या मानवाला विचारीत आहेत. पर्यावरणाचा तोल सांभाळणे हे आपले कर्तव्य आहे असा संदेशच प्रतिभा वाघ यांनी आपल्या चित्रातून दिला आहे.
जोत्स्ना सोनवणे या प्रामुख्याने अमूर्त शैलीमध्ये काम करतात. ज्योत्स्ना यांच्या मते चित्रकला म्हणजे बाह्यजगातील कोलाहलापासून दूर अंतर्मनाकडे केलेला प्रवास होय. त्यामुळेच ज्योत्स्ना यांनी कॅनव्हासवर वापरलेले अमूर्त आकार, रेषा स्वतःचे असे नवीन अर्थ घेऊन रसिकांपुढे येतात. निसर्गामधून प्रेरणा घेऊन जोत्स्ना आपल्या कॅनव्हासवर निसर्गातील घटकांचे चित्रण करतात. यात दगड, लाकूड यांच्यावरील सूक्ष्मातिसूक्ष्म आकारांचा समावेश होतो. रेषांचे चैतन्यमय फटकारे, रंगांचे अद्भुत नाट्य ज्योत्स्ना यांची चित्रकलेतील प्रगल्भता दर्शवतात.
रेखा भिवंडीकर यांच्या चित्रातून नातेबंधांच्या प्रतिमा, विशेषतः आई आणि मुलीच्या नात्याची प्रतिमा मुलीच्या नजरेतून व्यक्त होते. मुलीच्या भावविश्वामध्ये चाळीतील खोली, कुटुंब, डोकावून पाहणारे शेजारी, पायाशी घोटाळणारे मांजर, गावच्या घराची ओटी, आजीचा वावर, प्राजक्ताचे झाड अशा प्रतिमा येत राहतात. या प्रतिमा म्हणजे जणू गोठलेला भूतकाळ आहे. चित्रावकाशात भूतकाळाचा पडदा उघडतो. भिंतीचे पोपडे, विरलेली चादर, फळीवरचा रेडिओ, चिंध्यांची बाहुली हे सर्व घटक अवकाशाला भारून टाकतात. बंदिस्त अवकाशात नाते संबंध सार्वजनिक होत जातात. कधी आठवणीतील प्रतिमांचा भार आणि अंतर्मनातले सुखद भावबंध यांची सरमिसळ होते. हा भूतकाळ आजच्या जागतिकीकरणाच्या प्रभावकाळात स्मृतीरूपात शिल्लक दिसतो. ‘मेमरीज’मध्ये तो जलरंगाच्या माध्यमातून स्मृतीलहरींच्या तरंगातून दृश्यमान होतो आणि अनेकार्थी वलये निर्माण होत राहतात.
चित्रकार मिता व्होरा यांनी या प्रदर्शनात वाघांची चित्रे प्रदर्शित केली आहेत. वाघ हा शारीरिक शक्ती, चैतन्य आणि आरोग्य यांचे प्रतीक आहे. मिता यांनी आपल्या चित्रातून या शक्तिशाली वाघांचे तपशीलवार आणि वास्तववादी चित्रण केले आहे. शाई आणि मर्यादित रंग यांचा वापर करूनही वाघांचे जिवंत चित्रण मिता यांच्या कॅनव्हासवर आपल्याला पाहता येते. मिता यांची रेषा आणि फॉर्म यावर अद्भुत पकड आहे. त्यामुळे वाघाचे वास्तववादी चित्रण त्यांनी कौशल्याने कॅनव्हासवर साकारले आहे. शाईचा मोठ्या प्रमाणातील वापर आणि रंगांचा मर्यादित वापर अशा अनोख्या संगमामधून त्यांनी स्वतःची आगळीवेगळी शैली तयार केली आहे. ही शैली वाघासारख्या प्राण्याला वेगळ्या स्वरूपात आपल्यासमोर प्रकट करते.
पानेरी भिवा पुणेकर यांनी बनारस अथवा कशी येथील आध्यात्मिक जीवन कॅनव्हासवर जिवंत केले आहे. काशीच्या वातावरणात दैवी चैतन्य पुरेपूर भरले आहे. त्यामुळे काशीचे पावित्र्य, तेथील दैवी ऊर्जा यांना रेषेत पकडण्याची किमया पानेरी यांनी साधली आहे. काशी येथील असंख्य मंदिरे, नामस्मरणाच्या ऊर्जेने भरलेले विविध घाट यांना कॅनव्हासवर पकडणे सोपे नाही. कारण विषयाची भव्यता मर्यादित कागदावर साधणे हे कठीण काम आहे. अनेक वर्षांची चित्र साधना असलेला कलाकारच ते करू शकतो. त्यामुळे काशी या तीर्थक्षेत्राची भव्यता कॅनव्हासवर लीलया चित्रित करणारी पानेरी यांची कला साधनाच त्यांच्या चित्रातून दिसून येते. रंगांचा उत्स्फूर्त वापर हे पानेरी यांच्या चित्रांचे आणखी एक वैशिष्टय.
महिला चित्रकारांच्या प्रतिभेचा उत्सव साजरा करणारे हे प्रदर्शन चुकवू नये असेच आहे. एकाच छताखाली वेगवेगळ्या विषयांवरची वैविध्यपूर्ण आशय व्यक्त करणारी चित्रे कला रसिकांना या प्रदर्शनात पाहता येणार आहेत.